Hoe bepalend is je lichaamsbouw bij hardlopen?

Eerder op die dag liep ik mijn trainingsrondje door het plaatselijke park. Ik was daar niet de enige hardloper. Het lijkt zelfs wel of er elke week meer zijn. De meesten zijn, net als ik, bij lange na niet zo afgetraind als de lopers die zich voor de Olympische marathon hebben gekwalificeerd. Af en toe liep ik lopers voorbij die een topfitte indruk maakten, maar hijgden als een paard en nauwelijks sneller liepen dan wandeltempo. Op mijn beurt werd ik regelmatig gepasseerd door lopers met zichtbaar overgewicht en dacht ik: waar haalt die dat vandaan?

Soorten en maten

Het maakte duidelijk dat hardlopers er zijn in allerlei soorten en maten. Een aantal verschillen springen direct in het oog: ze zijn dik of dun; jong of oud en hebben lange of korte benen. Sommigen bewegen zich lichtvoetig, met soepele tred terwijl anderen zichzelf als een zak aardappels vooruit slepen.

Andere verschillen onttrekken zich aan de directe waarneming en juist die dragen ertoe bij dat je je niet met andere lopers moet vergelijken, ook niet als ze qua lichaamsbouw met jou overeenkomen.

Onzichtbare verschillen

Een van die verborgen factoren is de samenstelling van je spieren, die voor een groot deel erfelijk bepaald is. Bezit je relatief veel snelle spiervezels, dan heb je meer aanleg voor sprinten en spelsporten. Afstandlopers hebben liever veel langzame spiervezels. Die zijn minder explosief maar kunnen hun werk wel veel langer volhouden.

Evenmin kun je aan die hardlopers zien hoe fit ze zijn, anders gezegd: hoe hoog hun VO2-max is. Kort door de bocht: hoe hoger de VO2-max, des te beter het uithoudingsvermogen. De VO2-max van de deelnemers aan de Olympische marathon zal boven de 75 (mannen) en 60 (vrouwen) liggen. De VO2-max heeft een grote erfelijke component. Ze wordt mede bepaald door je hart, je longen en de zuurstofopname van de spieren en is slechts tot op zekere hoogte trainbaar. Is die van jou in de buurt van de 30, dan kun je dat met training opkrikken tot 40 of misschien 45, maar niet veel hoger.

Dit verklaart dat iemand met weinig training en flink overgewicht toch sneller kan hardlopen dan een goed getrainde, strak in het vel zittende leeftijdsgenoot die het moet stellen met minder langzame spiervezels en een lagere VO2-max. Dat is onbegrijpelijk als je alleen naar de uiterlijke kenmerken zou kijken.

Overige factoren

Er zijn meer factoren die maken dat de lichamen van hardlopers zo ontzettend van elkaar kunnen verschillen. De hartslagfrequentie, bijvoorbeeld. Die kan bij twee lopers die dezelfde snelheid hebben tientallen slagen verschillen.

Een andere onzichtbare factor is de trainbaarheid. Niet elke hardloper is even gevoelig voor training. Na een trainingsperiode van een paar maanden kan de een met sprongen vooruit zijn gegaan, terwijl een loper die hetzelfde programma volgt nauwelijks of geen progressie heeft gemaakt.

Tenslotte wil ik wijzen op het verschil in herstelvermogen, het verschil in de belastbaarheid – inclusief de gevoeligheid voor blessures en ziektes – en de mate waarin iemands brandstofvoorraden (met name die met koolhydraten) gevuld zijn.

Terug naar de Olympische marathons, met zowel bij de mannen als bij de vrouwen een prachtige strijd om de ereplaatsen. Mede door de omstandigheden kwamen veel mannen en vrouwen in de uitslagen terecht met DNF - Did Not Finish - achter hun naam. Zelfs afgetrainde topsportlijven verschillen in de manier waarop ze tropische temperaturen en hoge luchtvochtigheid kunnen verdragen.