Er gaat een verhaal (van een zeer twijfelachtige bron) over een Ierse olympische bokstrainer die, toen hem werd gevraagd waarom zijn team niet méér medailles won, antwoordde: ‘Omdat er geen barkrukken in de ring staan.’ De grap speelt natuurlijk in op de oude stereotypen over de Ieren en hun vermeende voorliefde voor drinken en vechten, maar ook herleeft in de anekdote het beeld van hen als aimabele verliezers, dappere outsiders, vierders van de verloren zaak, vrijgevig in nederlaag maar welbespraakt als het gaat om falen te verheffen tot synoniem voor overwinning. En als het op hardlopen aankomt, hebben de Ieren ook niet bepaald de wereldpodia verlicht. Ja, er zijn door de jaren heen enkele uitblinkers geweest op de atletiekbaan, maar wat betreft crosscountry heeft, naast Sonia O’Sullivan met haar twee gouden medailles (op de korte en de lange cross) in 1998, slechts één andere Ierse hardloper de hoogste trede van het podium bereikt op de wereldkampioenschappen in deze discipline.
Bijgenaamd ‘De Modderloper‘, vanwege zijn vermogen om als een waterloper – een insect dat over water lijkt te vliegen – over een modderig parcours te scheren, veroverde John Treacy de harten, en geesten, van de Ieren toen hij twee opeenvolgende wereldtitels won in 1978 en 1979. Zijn eerste overwinning vond plaats in Glasgow, Schotland, maar het was zijn tweede overwinning op eigen bodem in Limerick die hem een plaats gaf in het pantheon van de Ierse sportlegendes.
Het was enigszins passend dat de wereldkampioenschappen crosscountry van 1979 werden gesponsord door Kerrygold, leverancier van “Pure Irish Butter”, aangezien het parcours dat was gekozen voor de race op 25 maart van dat jaar een paardenrenbaan was, waarvan het vlakke oppervlak na een wolkbreuk was veranderd in een kleffe zwarte, tot ver over de enkels rijkende, modderboter. Schattingen van het publiek die dag variëren van 22.000 tot 30.000 toeschouwers, een grote menigte voor een crosscountrywedstrijd, maar een kleine voor een pauselijk bezoek: naar schatting 400.000 mensen zouden later dat jaar op dezelfde locatie een mis bijwonen die werd geleid door paus Johannes Paulus II.
Maar dit terzijde. Treacy liep die dag als een volbloed en won de wedstrijd met een voorsprong van 9 seconden op de Poolse legende Bronislaw Malinowski, die het jaar daarop in Moskou de olympische titel op de 3000 meter steeplechase zou winnen. Dat zijn de feiten, maar het was de manier waarop de dramatiek zich die dag ontvouwde die voortleeft in het collectieve Ierse geheugen.
Ludwig Wittgenstein, de Oostenrijkse filosoof, bezocht in de jaren voor de Tweede Wereldoorlog herhaaldelijk de westkust van Ierland, op zoek naar de “laatste poel van duisternis in Europa”, een plek waar de beroemde filosoof kon denken, een plek waar hij vrij zou zijn van de lawaaierige afleidingen van het moderne bestaan.
Toen Treacy zag hoe doorweekt het Limerickrenparcours was, moet hij in stilte zijn eigen Wittgen- stein-moment van euforie hebben gehad terwijl hij uitkeek naar de mogelijkheid om, vrij zoals alleen een filosoof of hardloper vrij kon zijn, door die donkere plassen vol Ierse modder te spatten ter verdediging van zijn wereldtitel. (Opmerking: de redacteur van dit tijdschrift lachte toen deze schrijver beweerde dat hij Wittgenstein in een kort stuk over John Treacy kon verwerken. Bovenstaande anekdote is wellicht iets geforceerd, maar ik laat deze beoordeling graag aan de lezer over.)
In het begin van de race was Treacy tevreden om achteraan de kopgroep te blijven, zijn tijd afwachtend terwijl de koplopers heen en weer wisselden van positie. Vervolgens begon hij, bijna onmerkbaar, op te schuiven en uiteindelijk voegde hij zich voorin bij Léon Schots uit België (die uiteindelijk 5e zou worden). Toen de lopers langs de hoofdtribune kwamen, begon het publiek Treacy’s naam te scanderen. Hardlopers zijn zeker niet gewend hun naam met zoveel enthousiasme te horen. Voetballers in Anfield, Old Trafford, het Bernabéu, het San Siro, het Camp Nou, ja. Fragiele modderlopers uit Villierstown, County Waterford, nee. Het effect was direct. Treacy versnelde en de rest van het veld bleef zwoegend achter. De regen was ondertussen weer begonnen het al onmogelijke blubberparcours nog onmogelijker te maken.
In de laatste ronde deed de Welshman Steve Jones een dappere poging om het gat te dichten, maar Treacy was weg als een op hol geslagen stier. Hij leek zelfs nog meer kracht te putten uit de regen. De modder leek hem op te tillen, waar het alle anderen omlaag zoog. De diepe modder deed zelfs zijn best om hem lieflijk te omarmen, omhoog te duwen en een zet te geven toen Treacy, een kilometer voor de finish, struikelde en viel. Uiteindelijk werd het enige resterende obstakel de enorme schare supporters die het parcours opliepen terwijl Treacy de laatste honderd meter overvloog. Hij was oprecht bang dat ze hem omver zouden duwen of dat er zo veel mensen op het parcours zouden komen, dat het onmogelijk zou worden voor de andere lopers om te finishen. Hij hoefde zich geen zorgen te maken. De menigte week uiteen als de Bijbelse Rode Zee.
Treacy stak triomfantelijk zijn handen omhoog toen hij de finish naderde. Achter hem werd zijn hardnekkigste achter- volger, de Sovjet-atleet Aleksandr Antipov, ingehaald door de breedgeschouderde Malinowski en moest hij genoegen nemen met de derde plaats. Maar het moment behoorde toe aan Treacy. Een natie had collectief de adem ingehouden en blies deze in een ruk weer uit. De festiviteiten konden beginnen…
Nu, zesenveertig jaar later, is de plaats van een van de grootste Ierse heldendaden geen plek voor paardenrennen meer. De viervoeters zijn verhuisd naar een nieuwe renbaan waar ze hun vak uitoefenen rond een ovalen parcours van anderhalve kilometer, terwijl wedders weddenschappen plaatsen en dagjesmensen genieten van familie-uitjes en zakelijke gastvrijheid. Wel is er een stadion voor windhondenraces gebouwd op een deel van de oude renbaan, terwijl de rest van wat eens een vlakte met modderboter was, nu is bebouwd met huizen.
De belangrijkste reden waarom de oude paardenrenbaan werd verkocht, was dat deze te veel te lijden had onder overstromingen. Het is een vlakte vol zware klei en in Ierland regent het uiteindelijk best vaak. Maar, het was de perfecte plek om een Iers wereldkampioen crosscountry te leveren.
Disclaimer van de schrijver: de auteur van dit stuk wil duidelijk maken dat elke gelijkenis met de persoon met dezelfde naam die deze dag op de 50e plaats eindigde in de juniorenwedstrijd puur toeval is. Evenzo wil de hoofdredacteur van Mystical Miles het gegeven dat hij deze dag 161 plaatsen achter John Treacy over de finishlijn krabbelde, uit de openbare registers wordt geschrapt.
Teskt: Jim Haughey
