Gezondheid

Waarom je koel moet blijven na de opwarming

Dinsdag, 20 december 2016

Dat je je warming-up als hardloper serieus moet nemen, zul je vast wel weten. Maar wist je ook dat het belangrijk is om er ná die warming-up voor te zorgen dat je koel blijft? Oververhitting kan je namelijk beperken in je prestaties! Het goede nieuws is dat je die thermoregulatie, ofwel het vasthouden van de ideale temperatuur om te lopen, kunt trainen. Bovendien zijn er ook handige praktische hulpmiddelen.

Onze voorouders in de oertijd bezaten de juiste skills om hun lichaamstemperatuur op orde te houden. Om snel lange afstanden te kunnen afleggen en onze natuurlijke vijanden en concurrenten af te schudden, waren bepaalde fysieke aanpassingen nodig. Anders dan jachtdieren jaagden we overdag, en het rechtop lopen zorgde ervoor dat de beschenen lichaamsoppervlakte klein was. Ook het verlies van lichaamsbeharing en de ontwikkeling van onze vele zweetklieren zorgde ervoor dat de mens veel beter kon afkoelen. Het onder controle houden van de lichaamstemperatuur - thermoregulatie - was destijds cruciaal om te overleven. Vooral in topsport is dat vandaag nog steeds van belang. Spierarbeid produceert nu eenmaal veel warmte. De prestaties van sporters worden vaak beperkt door hyperthermie (oververhitting van hersenen en darmen).

Hoe werkt het?

De uitgebreide theorie zullen we je besparen, maar waar het op neer komt is dat je optimaal presteert bij een lichaamstemperatuur die iets boven de 37 graden ligt. Loopt die temperatuur op tot boven de 38 graden, dan staan je hersenen verdere spiersamentrekkingen niet meer toe. Niet zo handig als je net een persoonlijk record wilt wegzetten. Vooral de hersenen en darmen zijn kritische organen bij dit proces. Het is dus belangrijk om zowel letterlijk als figuurlijk het hoofd koel te houden. Je lichaam koelt af door een versnelde bloedcirculatie. Je kunt je wel voorstellen dat bij een marathon in warme temperaturen je hart dus enorm zal moeten pompen om te kunnen koelen.

Oververhitting tegengaan door training

Oververhitting veroorzaakt vermoeidheid, uitputting, blessures, en zelfs hitteziekte. Het is dus belangrijk dat we ons lichaam weer op temperatuur leren houden. Training om te leren omgaan met hitte heeft een positief effect en maakt atleten beter bestand tegen oververhitting. Train je niet, dan verklein je je afkoelcapaciteit. Daarom zie je ongetrainde marathonlopers ook wel instorten.

Ademende kleding

Hoe beter je vermogen om het ‘bloed af te koelen’, hoe positiever het effect op je prestaties. Zweten, en vooral zweet dat kan verdampen, vormt daarbij een belangrijk onderdeel. Aansluitende kleding die niet kan ademen, beperkt ons koelmechanisme: wanneer het zweet eerder van het lichaam stroomt dan verdampt, kun je minder warmte afgeven. Zelfs getrainde sporters kun je daarom met puffende, rood aangelopen gezichten zien lopen. Losse, ademende kleding is het devies.

Koelen via je handen

Het beste koelorgaan van je lichaam blijken echter je handen te zijn. De aders liggen namelijk dicht tegen de huidoppervlakte in je handen, waardoor warmte wordt afgegeven. In je voeten is dat ook zo, maar daar heb je als loper niet zo veel aan omdat je er op staat. Koelen via je handen kan bijvoorbeeld door middel van handcooling, coldgloves en kledingregulatie.

Handcooling: De handen gedurende 3 minuten in waterbad van 15 graden houden kan de prestatiecapaciteit verhogen. Niet kouder, want dan wordt het warmteafgiftesysteem stopgezet. Dit wordt bijvoorbeeld gebruikt in de NFL; American footballspelers dragen een zeer warm pak waardoor handcooling de beste oplossing biedt om op temperatuur te blijven.
Coldgloves: Manchester United experimenteerde in het seizoen 2011-2012 met handcooling gloves. Met positieve resultaten: de verliesreeks werd omgezet in een winning streak. Daarna werd het echter te warm voor handschoenen, en verdween ook het prestatie-effect.
Niet alleen de soort kleding, maar ook het tijdstip wanneer je welke kleding draagt is relevant. Skiërs hebben bijvoorbeeld de gewoonte in volle (warme) kleding op hun beurt te wachten, vaak uren lang. Hun temperatuur is dan voor de slalom al veel te hoog om goed te kunnen presteren. De Liechtensteinse topskiër Tina Weirather testte op PNI-aanraden het verschil. Haar eerste ervaring was positief: bij een spannende titelstrijd veranderde ze haar aanpak en kleedde ze zich pas aan op het laatste ogenblik, met een opmerkelijk resultaat: het verschil in tijd bedroeg de volle 1,2 seconden.

Dit artikel is gebaseerd op de informatie uit een artikel van gerenommeerd osteopaat in topsport Thomas d’Havé.