Er zijn weinig zekerheden in het leven, elke dag kan alles zomaar anders zijn, maar de ochtenden geven houvast. Ik kan de klok erop gelijkzetten, wat er wanneer gebeurt nadat de wekker is gegaan. De val van de Volkskrant op de deurmat, onze beveiligingsapp die exact een seconde later meldt dat er bij de voordeur een beweging is gedetecteerd. Mijn twee katten luid miauwend om eten, het piepende achteruitrijgeluid van de vrachtwagen die de Albert Heijn komt bevoorraadden, de buurvrouw op links stommelend van de trap. Koffie, krant, tandenpoetsen, mondwater. Het geknars van de slaapkamerdeur dat wordt overstemd door een luid ‘goedemorgen’ van mijn vriend. Mijn cue dat ik moet gaan. Koptelefoon op, Spotify aan, veters strikken, lichtjes vastmaken en lopen, de wijde wereld in.
Verlaten straten, nog pikkedonker, maar vol belofte. Dat weet ik en dat weten zij, de andere vroege vogels. Precies één kilometer is het, naar de Vecht, kabbelend vanaf de Roode brug langs het beruchte Zandpad, tot voor kort de plek waar woonboten met prostituees lagen, naar pittoresk Oud-Zuilen, mijn vaste looproute. Halverwege rijdt de klusjesman uit mijn straat voorbij in zijn oude Land Rover Defender, elleboog losjes uit het raam, sigarettenpeuk in zijn mondhoek. Hij zwaait enthousiast naar me, ik zwaai even vrolijk terug. Alsof het de eerste keer is dat we elkaar op die plek tegenkomen, vlak voor de eeuwige rij bij banketbakker Boonzaaijer, en niet een dagelijks terugkerend ritueel.
Het is een van de mysterieuze krachten van de ochtend, de ongrijpbare onderonsjes die je smeedt met relatief onbekenden, terwijl de rest van de wereld nog op één oor ligt. Er is de kalende ex uit mijn studententijd die me bezweet tegemoet komt rennen, ondanks zijn fysieke inzet net iets te zwaar, maar niet per se onaantrekkelijk. De blonde vrouw op de fiets als ik voorbij Fort aan de Klop loop, keurig gekleed, vast een kantoorbaan. Een corpulente meneer, hijgend in zijn windjack, drie keer per week wandelend in de buurt van Slot Zuylen. De olijke fitboy, petje op zijn hoofd en in de zomer zonder shirt, met een cadans zo stabiel dat het lijkt alsof lopen bij hem helemaal vanzelf gaat.
Hebben zij ook hun gezicht onder de kraan gehouden om wakker te worden? Wonen ze samen of alleen? Hoe ziet hun dag eruit? Waar naartoe zijn ze onderweg? Het zijn vragen waar ik het antwoord niet op weet, en dat is ook helemaal niet belangrijk, want ik heb genoeg aan de geruststellende gedachte dat ik ze morgen weer tegenkom. En overmorgen. En de dag na overmorgen. Maakt niet uit wat er allemaal gebeurt in de wereld, de ochtendmensen zijn er altijd, met hun glimlach en opgestoken duim. Misschien is het naïef, wellicht is het ijdele hoop, maar ik beeld in dat ook zij kijken naar het laatste restje maan aan de hemel, de ruisende blaadjes aan de bomen en de vogels die zachtjes door de lucht scheren. Volledig sereen, om me heen én in mijn hoofd. Geen afleiding, geen haast, geen gepieker.
Groot cadeau
De ochtendploeg kent het als geen ander, het gevoel dat je iedereen een stap voor bent. Het leven is nog niet op gang gekomen, dus er hoeft nog niets. Er zijn geen e-mails, telefoontjes, appjes. Alles wat je op dit uur doet is winst, wat zorgt voor een weldadig gevoel van rust. Ik denk tijdens mijn loop niet aan de to do-lijst op mijn bureau, ik pieker niet over wat ik anders had kunnen doen, ik leg mezelf geen verplichtingen of moetjes op, ik peins niet over alles wat er nog moet gebeuren. De ochtend geeft mij de luxe van even helemaal niks, behalve vredigheid, rennen en soms even stilstaan om te kijken naar het moois om me heen. In het donker? Ja, in het donker, zonder zaklamp of lichtbron. Zodra je ogen gewend zijn aan het zwart om je heen, zie je juist helder, waarschijnlijk nog scherper dan overdag.
Overdag staat ons brein, ja ook dat van jou, constant in de overdrive, vanwege de prikkels die voortdurend op je afkomen. Hoe anders is dat in de vroege ochtend, wanneer het rustiek en stil is, op het geluid van je voeten op de grond na. Het zachte geplof op het asfalt wordt op een gegeven moment bijna muziek, als de borsteltjes waarmee jazzmuzikanten over de drums glijden. Je hersenen in de parasympatische modus, wat zoveel betekent als actief in rust, waarmee ze ervoor zorgen dat je lichaam en geest in balans zijn. Vergelijk het maar met een standje bijna-slaap, je hoofd helemaal ontspannen, maar je lichaam wel wakker. Lopen wordt op die manier een diep ontspannen, soms zelfs meditatieve ervaring, waarin je alles ziet vanuit een ander perspectief en al het prestatiegerichte kunt loslaten.
Ik weet niet hoe het met jou zit, maar ik koppel hardlopen vaak aan prestaties. Hoe ver heb je gelopen? Hoe snel ging je? Wat is je PR? Het is niet eens zo zeer een competitie met anderen, maar vooral met mezelf. Ik wil sneller rennen dan vorige week, en liefst ook verder, met het uitlopen van een marathon als glanzend einddoel. Daar is niks mis mee, van een beetje uitdaging is niemand ooit slechter geworden. Maar het is soms ook lekker om de teugels te laten vieren. Geen persoonlijk record verbreken, maar focussen op de beweging van het hardlopen. Niet klakkeloos een trainingsschema volgen of steeds op je sporthorloge kijken, maar echt om je heen kijken, voelen en ervaren. Dat lukt veel makkelijker in de ochtend, als het rustig is, met dat ene grote cadeau dat op je wacht.
De zonsopgang, dat is waar je het uiteindelijk voor doet. Opstaan in het holst van de nacht, de kou trotseren, dikke regendruppels in je nek. En dan, alsof er ergens op de wereld een lichtknopje wordt omgezet, de rode bal die in het oosten langzaam omhoog kruipt. De ene keer omgeven door mysterieuze flarden mist, de andere keer gehuld in een lichtshow van knalroze. Het is elke dag een spektakel om tijdens het hardlopen te zien hoe de wereld van donker naar licht gaat, ook als de zon amper door een grauw wolkendek heen komt en er een uur eerder nog door je hoofd spookte dat je liever onder je donzen dekbed wilde blijven liggen. Geef je dag de optimale kickstart en gun jezelf de geneugte van de vroege ochtend, met het morgenrood als de booster waar je nog uren op kunt teren.
